.jpg)
Ιστορική μνεία για το φρικτό τέλος του αγωνιστή της Χριστιανοσύνης και του Ελληνισμού Μητροπολίτη Χρυσοστόμου Σμύρνης…
Το όνομα του Μητροπολίτη Χρυσόστομου Σμύρνης συνδέθηκε και ταυτίστηκε με την αιωνιότητα και γι’ αυτό το λόγο επιβάλλεται μια ευλαβική αναφορά στον Εθνομάρτυρα αυτόν: (Γ. Σκιάδης):
«Ο Χρυσόστομος υπήρξε ένας από τους ικανούς, άξιους και φωτισμένους Ιεράρχες, πατριώτης φλογερός, αγωνιστής ασυμβίβαστος κι ακούραστος, οραματιστής των μεγάλων πεπρωμένων του Ελληνισμού και θεματοφύλακας των ιδανικών του Έθνους, σε μια εποχή που η απειλή του μαρτυρίου ήταν άμεση και τρομακτική για κάθε αγωνιστή της Χριστιανοσύνης και του Ελληνισμού.
Παράλληλα με το τεράστιο φιλανθρωπικό του έργο, βρίσκει το χρόνο να αρθρογραφεί και να απευθύνει ασταμάτητα επιστολές και εκκλήσεις υπέρ του υπόδουλου Ελληνισμού προς όλους τους ηγέτες της εποχής και τη διεθνή κοινή γνώμη. Με αφορμή την αποτρόπαια δολοφονία του Μητροπολίτη Γρεβενών Αιμιλιανού από Νεότουρκους κομιτατζήδες, ο Χρυσόστομος θα απευθύνει στην ηγεσία της Ελεύθερης Ελλάδας δραματική προειδοποίηση θερμά παρακαλώντας για την «…αφύπνιση της κοιμωμένης εθνικής συνειδήσεως του Γένους, το οποίον οδηγείται σε άδοξο θάνατο και ενταφιασμό…».
Στον βασιλιά Κωνσταντίνο γράφει:
«…Λάβετε ενεργό στάση και οδηγήσατε την Ελλάδα προς τα πεπρωμένα της…».
Το καλοκαίρι του 1914, οι σφαγές των Ελλήνων στο εσωτερικό της Μ.Ασίας έχουν σαν αποτέλεσμα να κατακλυστεί η Σμύρνη από γυμνούς και πεινασμένους Ρωμιούς πρόσφυγες, που τρομοκρατημένοι κρύβονται στα βράχια και στις σπηλιές της παραλίας. Ο Χρυσόστομος ιδρύει το «Στρατό της Σωτηρίας» και εργάζεται ασταμάτητα, νύχτα και μέρα, για να περιθάλψει τους ξεριζωμένους αδερφούς.
Αποτέλεσμα: Η τεράστια εθνική και κοινωνική του προσφορά ανακουφίζει τον Ελληνισμό αλλά η τουρκική κυβέρνηση, με έγγραφο που έχει ημερομηνία 11 Αυγούστου 1914, τον διατάζει να εγκαταλείψει τη Σμύρνη. Ο Χρυσόστομος αναγκάζεται να περιοριστεί στην Κων/πολη, αλλά συνεχίζει τους αγώνες του με άρθρα και επιστολές, καθώς και με πύρινους λόγους που εκφωνεί προς τους Χριστιανούς σε κάθε ευκαιρία.
Με τη λήξη του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου (Σεπτέμβριος 1918) επιστρέφει στη Σμύρνη, μέσα σε ένα πρωτοφανές παραλήρημα εθνικού ενθουσιασμού και χριστιανικής ανάτασης των πιστών. Το Μάρτιο του 1922 διαβλέποντας τον επερχόμενο κίνδυνο, προτείνει σε ιεράρχες και αξιόλογους λαϊκούς παράγοντες να ιδρύσουν κρυφά «Μικρασιατική Άμυνα», η οποία θα οργανώσει το λαό και την κατάλληλη στιγμή, θα βοηθήσει τον Ελληνικό Στρατό, που φαίνεται ότι χρειάζεται τέτοια βοήθεια.
Δυστυχώς οι προτροπές και οι προβλέψεις του, μαζί με τις προφητικές προειδοποιήσεις του, δεν εισακούστηκαν. Η ιστορική μοίρα είχε αποφασίσει για την τύχη του Μικρασιατικού Ελληνισμού αλλά και για τον ίδιο το Χρυσόστομο: Αμέσως μετά την αποχώρηση του Ελληνικού Στρατού, οι τουρκικές δυνάμεις μπαίνουν στη Σμύρνη.
Στις 27 Αυγούστου 1922 το βράδυ, ο διαβόητος στρατιωτικός διοικητής της Σμύρνης Νουρεντίν διατάζει τη σύλληψή του και την ίδια νύχτα τον παραδίδει στον φανατισμένο και έξαλλο από ανθελληνικό μίσος τουρκικό όχλο, ο οποίος θα κομματιάσει το σώμα του και θα το πετάξει στα αδέσποτα σκυλιά.
Μαζί με τον Χρυσόστομο επίσης εξοντώθηκαν απ' τους Τούρκους (347) ιερείς της επαρχίας Σμύρνης και από τις 46 Εκκλησίες της Σμύρνης διασώθηκαν μόλις 3.
Το 1992, η Διαρκής Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδας ανακήρυξε Άγιο τον Χρυσόστομο και η μνήμη του γιορτάζεται και τιμάται από την Ορθοδοξία στις 27 Αυγούστου.